فوتبال و فناوری اطلاعات

توسعه و گسترش فناوری نه تنها زندگی روزمره‌ی ما، بلکه ورزش و فوتبال را نیز تحت سیطره‌ی خود درآورده است. آیا فناوری‌های به‌کاررفته در ورزش فوتبال را می‌شناسید؟ مقاله فوتبال و فناوری اطلاعات به ما یک دید کلی در این مورد می دهد.

امروزه فناوری با سرعت خیره‌کننده‌ای در حال پیشرفت است تا در تمامی زمینه‌ها، زندگی ما را بهبود بخشد. نفوذ سریع این پیشرفت‌ها به دنیای ورزش نیز امری اجتناب ناپذیر است. این روزها فناوری در مسابقات جهانی فوتبال نقش پررنگی را ایفا می‌کند. شرکت‌های دنیا هر روز با گجت‌های خلاقانه‌ی جدیدی وارد میدان می‌شوند تا به تیم‌ها برای آماده‌سازی در برابر رقیبان، بهبود تمرین‌ها و مهم‌تر از همه، در خود مسابقات کمک کنند. اگر می‌خواهید با مهم‌ترین فناوری‌هایی که فیفا به‌طور رسمی آن‌ها را پذیرفته و هم‌اکنون برای بهبود مسابقات فوتبال مورد علاقه‌ی ما به‌کار می‌رود آشنا شوید، کادوس را همراهی کنید.

سامانه‌ی ارتباطی بی‌سیم داوران

برخورداری از بهترین ارتباط ممکن برای داوران فوتبال، با کمک داوران جهت مشورت کردن و مدیریت بازی به بهترین شکل ممکن و قضاوت بی‌طرفانه، بسیار مهم است. ولی فاصله‌ی داورها با کمک‌هایشان از یک طرف و سرعت بالای بازی از طرف دیگر، انجام این کار را سخت می‌کند. به‌لطف سامانه‌ی ارتباطی بی‌سیم جدید، داورها می‌توانند به‌سرعت و با ایمنی بالا با همکاران خود ارتباط برقرار کرده و به تبادل اطلاعات در مورد اقدامات، موقعیت‌ها و حوادث بپردازند. درنتیجه، داور اصلی می‌تواند در هر شرایطی، پس از صحبت با کمک‌داورها و مسئولین فنی، قضاوت خود را طی چند ثانیه انجام دهد. این فناوری به داورها کمک می‌کند تا با اعتماد‌به‌نفس کامل بازی را قضاوت کنند و مسابقه‌ای با استاندارد بالا و ،مهم‌تر از آن، عادلانه را برای علاقه‌‌مندان به ارمغان بیاورند.

فناوری خط گل دروازه

از فناوری خط گل دروازه، برای تشخیص عبور کامل توپ از خط دروازه استفاده می‌شود

فناوری دیگری برای کمک به داورها جهت تصمیم‌گیری در مورد گل شدن یا نشدن توپ در موقعیت‌های خاص، توسعه یافته و به‌کار گرفته شده است که به آن‌ها در این شرایط سخت کمک می‌کند. فناوری خط دروازه (Goal Line) برای تشخیص عبور کامل توپ از خط دروازه استفاده می‌شود. این فناوری از دستگاه‌های خاصی بهره می‌گیرد که تیرهای عمودی و خط دروازه را اسکن می‌کنند و به داور کمک می‌کنند تا عبور توپ از خط را در شرایطی که به‌طور واضح مشخص نیست، تشخیص دهند. این فناوری هرگز جای داوران را نمی‌گیرد و فقط برای کمک به آن‌ها جهت اتخاذ تصمیمات درست ساخته شده است. برای اینکه یک گل به‌صورت رسمی اعلام و پذیرفته شود، فناوری خط دروازه باید عبور کامل توپ از خط را تأیید کند.

برای اطمینان از عملکرد درست و بدون خطای فناوری خط دروازه در مسابقات فوتبال، این دستگاه آزمایش‌های فراوانی را پشت‌سر گذاشته است. یکی از این آزمایش‌ها، حصول اطمینان از عملکرد دقیق سیستم تشخیص و ردیابی توپ در تمامی شرایط جوی است. این آزمایش‌ها در شرایط فوتبالی مختلف، زمین‌های متفاوت، تورهای دروازه گوناگون و سایر موارد وابسته به مسابقات انجام شده است. سیستم Goal Line از ۱۴ دوربین پرسرعت (۷ دوربین برای هر دروازه) استفاده می‌کند که به سقف استادیوم نصب می‌شوند. این دوربین‌ها به یک سیستم پردازش تصویر کامپیوتری قدرتمند متصل هستند که می‌تواند حرکت کلیه‌ی اشیاء روی زمین را تشخیص داده و حتی موانعی مثل بازیکن‌ها، داورها و سایر اشیای مزاحم را فیلتر کند. مسلماً شیئی که برای این سیستم اهمیت دارد، چیزی جز توپ نیست. این فناوری می‌تواند موقعیت سه‌بعدی (طول، عرض، ارتفاع) توپ را در هر نقطه‌ای از زمین با خطایی کمتر از چند میلی‌متر تعیین کند. این سیستم پس از عبور توپ از خط دروازه، یک سیگنال لرزشی و نوری را به ساعت داور ارسال می‌کند.  علاوه‌بر این، تصاویر نمای‌بسته عبور توپ نیز ذخیره شده و در هر زمانی قابل پخش است.

سامانه‌ی الکترونیکی عملکرد و ردیابی: EPTS

سامانه‌های الکترونیکی ردیابی و عملکرد ورزشکاران، به تیم‌های فوتبالی کمک می‌کند تا برای ارتقای عملکرد خود تصمیمات آگاهانه بگیرند. این سامانه‌ها از دوربین‌ها و فرستنده‌هایی استفاده می‌کنند که توسط بازیکنان پوشیده می‌شوند و می‌توان از آن‌ها برای کنترل و بهبود عملکرد هر بازیکن و در نهایت کل تیم بهره گرفت. سامانه‌ی EPTS در وهله‌ی اول، موقعیت بازیکنان و توپ را ردیابی می‌کند، ولی می‌توان آن را با دستگاه‌های میکرو-الکترومکانیکی (مانند: شتاب‌سنج، ژیروسکوپ و غیره)، ابزارهای نظارت بر ضربان قلب و سایر دستگاه‌های محاسبه‌ی پارامترهای فیزیکی و جسمی ترکیب کرد. کاربرد اصلی سامانه‌ی EPTS، در تمرینات است تا نحوه‌ی عملکرد هر بازیکن در مدت‌زمان انجام تمرین مشخص شود.

این ابزارها به مدیران و مربیان اجازه می‌دهد تا برای هر مسابقه، بازیکنان مناسبی را انتخاب کنند یا برای تغییرات خاص در طول مسابقه برنامه‌ریزی داشته باشند. شرکت‌های سازنده‌ی این فرستنده‌ها، امکان اتصال آن‌ها به نرم‌افزارهای اینترنتی را فراهم کرده‌اند. بنابراین، مربیان می‌توانند علاوه‌بر تجزیه و تحلیل وضعیت هر بازیکن، حالت کل تیم را نیز بررسی کنند. درنتیجه، مربی قادر است دیدی با جزئیات کامل از عملکرد تیم خود در طول کل فصل داشته باشد و نقاط قوت و ضعف بازیکنان را با یکدیگر مقایسه کند. این سامانه در اتخاذ تصمیمات کلیدی، نقش مهمی داشته و با فراهم‌سازی اطلاعات ارزشمند در مورد هر بازیکن، در تشخیص استعداد و انتخاب بازیکنان یاری‌گر مربیان و کادر فنی است.

درحال حاضر سه نوع دستگاه عملکرد فیزیکی وجود دارد:

سیستم‌های دوربینی مبتنی بر نور

نقاط قوت:

• عدم اختلال در کار بازیکنان
• دسترسی راحت در بازار وسایل فوتبالی
• سرعت نمونه‌برداری بالا؛ امکان ردیابی توپ

نقاط ضعف:

• اندازه‌گیری‌های محدود
• نیاز به تنظیمات دستی برای ردیابی هر شیء
• زمان نصب

سیستم‌های موقعیت‌یابی محلی (LPS)

نقاط قوت:

• تنوع و گستردگی ابزارهای اندازه‌گیری
• دقت بالای اطلاعات اندازه‌گیری‌شده به‌صورت زنده
• بهره‌گیری از فناوری باند مافوق صوت و کاهش خطای تبادل داده‌ها

نقاط ضعف:

• هزینه‌ی نصب
• زمان نصب

سیستم‌های جی‌پی‌اس

نقاط قوت:

• تعداد زیاد ابزارهای اندازه‌گیری
• زمان نصب کوتاه
• عدم نیاز به اپراتور

نقاط ضعف:

• تداخل سیستم با امواج شبکه‌های تلویزیونی در طی پخش مسابقات

کمک‌ داور ویدیویی یا VAR

سامانه پیشرفته VAR در اتخاذ تصمیمات کلیدی در مسابقات نقش مهمی ایفا می‌کند

سیستم VAR شامل یک کمک داور است که تصمیمات اتخاذشده‌ی داور اصلی را به‌وسیله‌ی منابع ویدیویی بررسی کرده و با استفاده از یک هدست با او ارتباط برقرار می‌کند. در سال ۲۰۱۸ هیئت بین‌المللی فوتبال (IFAB) به‌صورت رسمی فناوری VAR را به فهرست قوانین فوتبال اضافه کرد. این سیستم از زمان معرفی در لیگ‌های ملی برخی کشورها و حتی در جام جهانی روسیه مورد استفاده قرار گرفته است. تیم کنترل‌کننده‌ی VAR به ۳۳ دوربین تلویزیونی که هشت عدد از آن‌ها آهسته و چهار عدد فوق‌آهسته هستند، دسترسی دارند. علاوه‌بر این، آن‌ها از دو دوربین آفساید نیز استفاده می‌کنند. دوربین‌های آفساید بازی را فریم به فریم تجزیه‌وتحلیل می‌کنند تا در مورد وضعیت آفساید بازیکنان تصمیمات درستی اتخاذ شود. این دو دوربین فقط برای تیم کمک داوران ویدیویی در دسترس است. تکرار ویدیوهای آهسته عموماً برای موقعیت‌های حساس مثل تماس‌ فیزکی یا موقعیت خطا انجام می‌شود. دوربین‌های عادی نیز برای ارزیابی‌ مواردی همچون شدت خطا یا خطای هند عمد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیستم VAR فقط در چهار موقعیت استفاده می‌شود که می‌تواند روند بازی را تعیین کند:

• برای بررسی گل شدن توپ طبق قوانین بازی

این مورد در مواقعی کاربرد دارد که گل به‌ثمررسیده مشکوک به خطا یا آفساید باشد و ممکن است منجر به مردود اعلام شدن گل شود.

• پنالتی‌ها

از سیستم VAR می‌توان برای اعلام خطا در محوطه‌ی جریمه یا خطای پنالتی استفاده کرد. این سیستم همچنین برای لغو خطای پنالتی اعلام‌شده از سوی داور نیز کاربرد دارد.

• کارت قرمز

اگر داور خطایی را اعلام کند، می‌توان از VAR برای تعیین کارت قرمز برای بازیکن خاطی استفاده کرد.

• اشتباهات

VAR به داوران اضافی اجازه می‌دهد تا در صورت اشتباه جریمه شدن بازیکنان، وارد عمل شوند. اگر چنین اتفاقی روی دهد، داور ممکن است تصمیم خود را بر اساس پیشنهاد تیم کنترل‌کننده‌ی VAR تغییر دهد.

نوآوری‌های فناورانه در مسابقه‌ی جام جهانی 2018 روسیه

یکی دیگر از ابزارهای پذیرفته‌شده توسط فیفا، امکان برقراری ارتباط مربی در کنار زمین با افراد منتخب در جایگاه است. این کار به کادر فنی اجازه می‌دهد تا روند مسابقه و وضعیت تاکتیکی تیم خود و حریف را از فاصله دور زیر نظر بگیرند. دستیار مربی با بهره‌گیری از این مزیت می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد مسابقه به مربی اصلی منتقل کند.

اکنون سؤالی که در ذهن ما نقش می‌بندد این است که گام بعدی فناوری چیست؟ تبلت‌هایی که به‌صورت زنده وضعیت بازیکن را به تصویر می‌کشند؟ یا تجزیه‌وتحلیل زنده‌ی تغییرات تاکتیکی و بازیکنان از طریق سامانه‌ی هوش مصنوعی؟ توسعه‌ی فناوری آن‌قدر سریع است که شاید تا جام جهانی بعدی شاهد ابزارهای فوق‌العاده‌ی دیگری باشیم.

جمع‌بندی

فناوری فوتبالی نقش تعیین‌کننده‌ای در کمک به بازیکنان، مربیان، داوران و حتی ما تماشاچیان دارد. فناوری در موقعیت‌های مشکوک به تأیید تصمیمات داورها کمک می‌کند و شاید برای اثبات طرفداری اشتباه یکی از همکاران‌مان از یک تیم نیز مؤثر باشد. برخی از این سیستم‌ها مثل VAR قطعا بحث‌برانگیز هستند. بعضی بر این باورند که ابداعات فناورانه باعث از بین رفتن هیجان واقعی ورزش می‌شوند، درحالی که سایرین معتقدند فناوری باعث بهبود ورزش می‌شود. این فناوری‌ها چنان دقیق هستند که می‌توانند کوچک‌ترین اشتباهات را تشخیص دهند. در این مقاله از ذکر فناوری‌هایی که هنوز مورد تأیید فیفا قرار نگرفته‌اند، خودداری شده است. با پیچیده‌تر شدن و گسترش روزافزون نقش فناوری در ورزش، باید از خود بپرسیم: آیا فناوری قبلا لذت ورزش را از بین نبرده است؟

منبع:MAKOBLOG